Leven met de grote katten van de Masai Mara
Dit is het echte leven. De hele dag op pad in de schitterende natuur in open terrein wagens, omringd door wilde dieren. Wakker worden met natuurlijke geluiden, genieten van de fascinerende Afrikaanse zonsopkomst. Genieten van de aanwezigheid van vrolijke en gedreven mensen en genieten van heerlijk eten… we waren weer “thuis” in Kenia’s Masai Mara.
We zijn weer op reis geweest om onze geliefde (grote) katten, en allle andere prachtige wilde dieren, in hun natuurlijke omgeving te zien. Geen glas of tralies die ons van de dieren scheiden en met de wetenschap dat de dieren zich alleen laten zien omdat zij dat willen; komen ze naar je toe, dan willen ze dat zelf. Zijn ze het zat dan kunnen ze zich uit de voeten maken. Een perfecte situatie voor mens en dier.
We verbleven in een tentenkamp, zonder omheining, midden tussen de wilde dieren. Het was heerlijk ontwaken met geluiden van nijlpaarden, olifanten, maar ook hyena’s en leeuwen. Een tentenkamp dat, speciaal voor ons groepje fotografen en filmers, in deze tijd van het jaar was opgezet met onze groep als enige gasten. Na ons vertrek verdween ook het kamp, om pas in de tijd van de jaarlijkse migratie van gnoe’s en andere grazers, weer opgezet te worden.
We werden vergezeld door niemand minder dan de veel geprijsde en bekroonde freelance cameraman Gavin Thurston, die veel werk verricht voor de BBC, ITV, Discovery en Animal Planet. Hij heeft gewerkt met mensen als Sir. David Attenborough en heeft ook een tijdje meegewerkt met Big Cat Diary, het programma die ons geïnspireerd heeft ook regelmatig ons geluk te beproeven in Kenia. Gavin’s favoriete kat is de luipaard, dus we hadden goeie hoop dat we heel wat moeite zouden doen om de meest schuwe van Afrika’s grote katten te zien te krijgen. Hoeveel geluk we deze keer weer zouden hebben, konden we nog niet vermoeden.
Tijdens onze reis hebben we ook veel van de katten gezien die in BBC’s Big Cat Diary, ook wel bekend onder de naam Big Cat Week of Big Cat Live, hebben geschitterd, zoals de beruchte, auto-klimmende cheeta Kike, en de laatste “ster” Shakira (helaas vernoemd naar een B-zangeres, arme cheeta)met haar drie welpen, maar ook de luipaarden Olive en haar 10 maanden oude zoon Kali, en de succesvolle leeuwentroep “The Marsh Pride”. Voor wie hier niet zo thuis in is, Big Cat Diary is een jarenlang durende natuursoap, waarin de makers het leven van bepaalde leeuwen, cheeta’s en luipaarden op de voet volgen. Presentatoren hiervan zijn Jonathan Scott, Simon King en later vergezeld door Saba Douglas, Kate Silverton en Jackson Looseya. Jonathan Scott kwam ook nog even een kijkje bij “zijn katten” nemen toen wij er waren.
Van de BBC moesten de katten die gevolgd werden namen krijgen, zodat de kijkers meer feeling met de dieren zouden krijgen en zich meer betrokken zouden voelen. Dit heeft gewerkt want veel toeristen gingen op zoek naar cheeta’s Kike of Honey en luipaarden Half-Tail of Bella. Er werd een beetje een verkeerd beeld geschetst dat het makkelijk zou zijn om deze dieren te zien, maar het blijven wilde dieren, ook al hebben ze een naam, en als ze niet gezien willen worden, zie je ze niet. Maar dat maakt het des te specialer als je ze wel ziet en helemaal als je ze zo goed ziet als wij tijdens deze trip. Het blijft een kwestie van veel geduld en geluk hebben en gewoon niet te veel verwachten. Onze gidsen vertelden dat het regelmatig voorkomt dat mensen boos of teleurgesteld zijn omdat ze bepaalde dieren niet gezien hebben. Met name de luipaard kan zich echt onzichtbaar maken als hij dat wil.
Elke dag begon voor ons met een snelle kop koffie of thee met een biscuitje en om 6 uur precies vertrok onze groep met drie speciaal uitgeruste 4WD wagens. Onze chauffeurs waren tevens goede spotters en gidsen en zij reden ons hele dagen door de Masai Mara, op zoek naar de mooiste dieren en de leukste momenten om te filmen en fotograferen. We hadden de meeste tijd ons ontbijt en lunch bij ons, zodat we niet terug naar het kamp hoefden en lekker lang buiten konden blijven. Als we wat wilden eten zochten we een boom op, wat enkele zebra’s en jakhalzen ons niet in dank afnamen, want zij hadden net dezelfde boom uitgekozen om lekker in de schaduw te kunnen liggen. Van een afstandje bleven ze toekijken wat wij allemaal aan het doen waren om vervolgens na ons vertrek weer dezelfde boom in beslag te nemen.
Rond zeven uur kwam de zon op, een betoverend gezicht. Mochten de vroege ochtenden nog wat fris aanvoelen, de warmte van de zon maakte het gelijk weer goed. Overdag liepen de temperaturen wel op tot zo’n 30 graden of meer. Heerlijk, na het koude en donkere weer wat we hier in Nederland achter ons gelaten hebben. Even afhankelijk van wat er te zien was, bleven we in de bush om soms pas rond het avondeten weer terug te keren. Als je wilde douchen moest je dit aangeven. Van buiten de tent werd er dan warm water gebracht en in een ton gegoten. Als je na het vullen de douche aandeed, kwam er na een eerste koude straal, douchewater uit precies op de juiste temperatuur. Electriciteit was er ook alleen ’s avonds in de hoofdtent, of op speciaal verzoek.
De avonden gebruikten wij om al de foto’s en filmopnames te downloaden en gereed te maken voor onze eigen “Big Cat” dvd. Er was speciaal iemand meegereisd om de dvd samen te stellen en ook de ervaren Gavin hielp een handje mee.
Al was onze belangrijkste missie tijdens deze reis om zoveel mogelijk katachtigen te zien, we genieten uiteraard net zo bij het zien van al het andere schitterende wildlife. Zo ontzettend veel dieren hebben we weer gezien, velen daarvan met jongen, zoals grote groepen olifanten, zebra’s, buffels, hyena’s, giraffes, allerlei mooi gekleurde vogels, diverse roofvogels, mangoesten, lepelhondjes, jakhalzen, krokodillen, nijlpaarden… .moet ik nog even doorgaan? Gewoon teveel om op te noemen. Het blijft overigens een aparte gewaarwording dat je soms tijden kan rijden zonder maar één dier te zien in de wetenschap dat er zoveel dieren zijn. De schutkleuren zijn perfect en als ze niet gezien willen worden… ..
De eerste kat die we tegenkwamen was, wonder boven wonder, een mannelijk luipaard, die ineens voor één van onze wagens opdook en zoals het een “echt” luipaard betreft zich snel uit de voeten maakte en zich vervolgens ophield achter hoog gras en bomen. Toch leuk om hem gezien te hebben al was de ontmoeting kort maar hevig en je weet maar nooit of je nog meer luipaarden tegenkomt tijdens je reis.
Maar we wisten nog niet wat deze reis allemaal voor ons in petto had. Een record aantal verschillende cheeta’s (16), servals (5), luipaarden (4) en leeuwen (30 of meer) hebben we gezien, waarvan sommige dieren zelfs een paar keer. Het was echt ongelovelijk.
Veel van de dieren konden we identificeren als zijnde sterren uit BBC’s Big Cat Live, zoals de luipaarden Olive en Kali. Tijdens mijn vorige reis door de Mara heb ik luipaard Bella goed kunnen zien. Deze keer hebben we haar niet kunnen vinden, maar de berichten gaan rond dat ze wellicht overleden is. De laatste keer dat men haar zag, inmiddels alweer een aantal maanden geleden, was ze ernstig gewond. Maar het kan ook goed zijn dat ze zich gewoon niet meer heeft laten zien, want dat kunnen luipaarden als de beste, zoals al eerder aangegeven.
Bella heeft een dochter Olive en deze heeft op haar beurt weer drie jongen, twee dochters Aye en Binti, en een zoontje Kali. Alle vijf luipaarden verbleven lange tijd in hetzelfde gebied wat erg bijzonder is voor deze doorgaans solitaire katten. Eén van onze favorieten tijdens deze reis was toch wel Bella’s kleinzoon Kali. We hebben hem verschillende keren gezien en hij was alle keren heel relaxed en zorgde voor heel wat fotogenieke momenten. Hij was echt “ons” luipaard want vaak stonden wij met onze drie wagen lange tijd bij hem en als er dan een vierde wagen bij kwam, gedroeg hij zich weer als echt luipaard, stond op en zocht vervolgens een meer beschut plekje op. Wat een schitterend dier!
Olive hebben we maar heel vluchtig gezien, net als een andere vrouwelijke luipaard, die niet zo gediend was van alle aandacht en zich snel ging verstoppen. Het leuke van dieren en vooral in het wild, je weet nooit wat je kan verwachten. Het is wel prettig om te weten dat als de dieren zich goed laten zien, zij dit zelf ook willen, het wordt ze niet opgedrongen zoals in sommige gevallen in gevangenschap.
De eerste cheeta’s die we zagen waren de beruchte “bloodbrothers”, drie zonen van de minstens zo bekende cheeta Honey, zelf sterren uit de laatste Big Cat Live uitzendingen. Het is vervelend dat mensen zich, ook in het wild, blijven bemoeien met de dieren en de natuur. Het ging niet goed met Honey, dus ze dachten er goed aan te doen om haar te helpen. Helaas is ze overleden doordat de dierenarts het verdovingspijltje op de verkeerde plek geschoten had. Door deze inschattingsfout stonden ze nu ook voor de moeilijke keuze wat ze moesten doen met de drie welpen die ze achterliet. Deze zijn dus een tijdlang bijgevoerd tot ze zelfstandig konden jagen en dat ze dat kunnen hebben ze inmiddels wel bewezen. Ze jagen met zijn drieën (nou ja twee broers jagen, de derde eet enkel mee) en staan er om bekend met name grote prooidieren te pakken, zoals jonge zebra’s en gnoes.
Wij hebben de broertjes verschillende keren gezien, etend aan een zebra, tijdens het wakker worden bij een mooie zonsopgang en verschillende keren dat ze pogingen ondernamen om te jagen. Als je de katten een tijdje volgt kom je erachter dat het jagen allemaal niet zo makkelijk gaat. Veel pogingen mislukken, ook vaak door invloeden van buitenaf, zoals een hyena die de cheeta’s ging volgen en de prooidieren alarmeerde.
Er was een grote ploeg van Disney aanwezig die een aantal jaar een troep leeuwen volgt en hun leven vastlegt. Ook volgden zij enkele cheeta’s. De cameramensen waren goede bekenden van “onze” Gavin, dus via hun kregen we interessante dingen te horen en ook belangrijke tips bij onze zoektocht. Zij vertelden dat een troep leeuwen die zij aan het volgen waren, het niet zo goed deden. Ze waren erg mager, ondanks dat er genoeg prooidieren aanwezig zijn, maar als het aan goede jagers ontbreekt, is dat erg moeilijk.
Cheetamoeder Shakira, en haar drie welpen, hebben we ook een tijdje gevolgd tijdens een mogelijke jacht. We zagen dat ze gauw zou gaan jagen en hadden al verschillende prooidieren op het oog. Het duurde enorm lang, echt uren. We twijfelden of we eerst even zouden ontbijten, maar we waren toch bang dat we het moment dan zouden missen, want het is maar zo gebeurd. We besloten één auto achter te laten die ons dan zou oproepen mocht ze actie ondernemen.
Tegen de tijd dat we weer terugwaren had ze nog steeds niets gedaan. Ze bleef wel alert, dus totdat ze echt zou gaan rusten, zouden wij erbij blijven hadden we besloten. Je staat erbij, ziet dat ze in actie gaat komen, en dan nog word je verrast, want zij had een heel ander “hapje” op het oog, namelijk een kalfje van een thomson’s gazelle, die tussen de andere verscholen stond en wij nog niet eens gezien hadden. Ze hoefde ook niet echt veel moeite te doen om het te pakken te krijgen. Dat is ons al vaker opgevallen dat de cheeta’s, en andere katten, niet onnodig veel en hard gaan rennen, ze proberen het op een makkelijkere manier. Zoals nu dus. De welpen renden zelfs achter haar aan.
Uiteraard houden wij heel veel afstand om zo niet de jacht te verstoren. Juist daarom is het soms moeilijk te volgen omdat je in de verte moet turen en de cheeta’s hebben zo’n goeie schutkleur. Het was de bedoeling dat de drie welpen, als leerschool, het werk zouden afmaken, dus Shakira nam de prooi levend mee. De jongen waren echter meer geïnteresseerd in een spelletje en een hapje, en ook Shakira had teveel honger en niet echt het geduld om te wachten, dus ze begonnen al te eten, terwijl het kalfje nog leefde en liep te schreeuwen. Dit was voor ons ook weer een leermoment want het gebeurt niet vaak dat cheeta’s niet eerst hun prooi doden, maar gelijk beginnen te eten. Dit gebeurt wel bij bijv. de Afr. Wilde hond.
Nu schijnt er ook verschil te zitten in de werkwijze van cheeta’s in de verschillende landen. In Kenia vertonen ze weer ander gedrag dan in Namibië, hebben onderzoekers ontdekt. Dit is dus zo’n moment. Ook wordt er beweerd dat de prooidieren vaak gelijk in shock zijn en er dus minder van voelen als ze gelijk opgegeten worden, dan dat ze eerst verstikt worden, wat soms lange tijd kan duren. Hier ben ik nu ook niet mee zo zeker van. Eén van de welpen liet echter toch al gauw zien dat zij de wijze lessen van haar moeder wel degelijk gevolgd heeft en verstikte het kalfje alsnog.
Cheeta’s maken graag gebruik van voertuigen. Ze springen erop voor een beter uitzicht, of voor de veiligheid als er een grote leeuw in de buurt is, of ze gebruiken het als toilet zoals cheeta Kike vele malen deed bij Jonathan Scott, zo door het open dak, tijdens de opnames van Big Cat Diary. Hilarisch moment natuurlijk, zeker toen zij er een gewoonte van maakte. Jonathan kon er ook erg om lachen, al was het natuurlijk een vieze bedoening en na de eerste keren deed hij snel het dak dicht als hij Kike zag naderen.
Shakira en de welpjes gingen naast en onder onze wagen liggen, gebruik makend van de schaduw. Als ik omlaag keek, werd ik aangekeken door vier paar amberkleurige cheeta ogen. Eén van de welpen probeerde een hap uit de banden te nemen, wat niet echt lekker smaakte, en ze waren niet blij toen ze zichzelf zagen in de goed opgepoetste deuren en begonnen naar hun evenbeeld te blazen. Erg grappig om te zien natuurlijk.
Eén dag zijn we naar de andere kant van de Mara gereden om daar te proberen Kike en haar twee, inmiddels bijna volwassen, jongen te zien. Veel gezien deze dag, ook nog twee andere vrouwelijke cheeta’s, waarvan één met vier welpen. ’s Ochtends hadden we het geluk een serval te zien. Deze prachtige, hoogbenige
kat liep evenwijdig aan de weg waar wij reden en liet zich even goed zien, tijdens de ochtendwandeling, totdat hij zich terugtrok in een holletje om een dutje te doen. Op de terugweg van onze Kike-dag hadden we in het donker nog een serval gezien, die midden op de weg stond en opschrok van onze felle lampen. Een derde serval liet zich bewonderen, iets dichterbij huis, op een middag dat we op zoek waren naar luipaard Kali, die zich toen duidelijk niet liet zien. Andere reisgenoten waren al eerder vluchtig twee servals tegengekomen.
Kike konden we niet vinden en na een lange dag besloten we terug te rijden naar het kamp, want dat was nog een aardig eind rijden. Na wat problemen met de motor die de chauffeurs heel goed opgelost hebben, begonnen we aan onze terugreis, totdat we ineens de tip kregen dat Kike gesignaleerd was en wel niet zo ver van de plek waar wij ons bevonden. Ze was aan de wandel samen met haar jongen Ze had helaas niet de behoefte om op één van de wagens te springen, maar fantastisch om haar gezond en wel te zien. Doordat locale mensen soms dezelfde namen gebruiken voor andere katten, ontstond er een verwarrende situatie. Er werd beweerd dat Kike dood was en Honey nog leefde, maar het bleek dus net andersom te zijn.
Leeuwen hebben we uiteraard ook volop gezien. Je kan er meestal vrij zeker van zijn leeuwen te zien tijdens een verblijf in de Masai Mara. Van alle katachtigen zijn zij het relatief makkelijkst te spotten, maar ook voor hun geldt dat ze zich soms onzichtbaar kunnen maken.
Eén keer waren op zoek naar een leeuwin met welpen van een paar maandjes oud, maar vonden ze niet. We concentreerden ons deze reis met name op de grote en succesvolle Marsh Pride, ook jarenlang gevolgd in Big Cat Diary. Maar onderweg kwamen we nog meer leeuwen tegen, waaronder enkele leden van de Ridge Pride. Twee leeuwen, drie leeuwinnen en een stel dartelende jongen, een leeuw en zijn leeuwin, die zich afgezonderd hadden om te paren, mooi poserend bij een opkomende zon en een stel leeuwen in een serieus gevecht gewikkeld met elkaar.
White-eye en Red zijn twee leeuwinnen, die in de aflevering van Big Cat Diary uit 1999 als welpen een aanval van buffels hebben overleefd. Het zijn hele goede jagers en wij hebben ze dit keer gezien samen met een groot aantal jonge leeuwen, terwijl ze met zijn allen aan het genieten waren van een pas gevangen wrattenzwijn.
Met zijn tienen hingen ze over het, relatief kleine wrattenzwijn, om maar een stukje te kunnen bemachtigen. Je kunt je voorstellen hoe dat eruit zag en wat voor geluiden er geproduceerd werden. “Ze hebben niet echt veel tafelmanieren!” merkte één van onze reisgenoten heel droog op. De wrattenzwijn werd helemaal opgegeten, ook de spieren. Eén van de leeuwinnen pakte de kop en liep er snel mee weg. We hebben een tijdje staan kijken naar dit schitterende schouwspel en besloten toen zelf van ons ontbijt te gaan genieten. Voor de gein gingen we op dezelfde manier eten als de leeuwen… .we deden alsof natuurlijk, als komische noot voor onze film.
Wat later in de week zagen we andere leden van de Marsh Pride, een paar leeuwinnen en jongen, eten van een verse “kill”: twee zebra’s, een jong en een volwassen dier. De huid van de zebra lag gedrapeerd over kop en schouders van één van de jonge leeuwen. Tijdens het eten waren een stel van de jongen aan het rennen en spelen. Je kon goed merken dat ze eigenlijk allang geen honger meer hadden. Toch gunden ze de restanten niet aan de rondvliegende gieren. Na een tijd kwamen er nog wat leeuwinnen en jongen, van dezelfde troep, langs om wat te eten.
Het is onmogelijk om al onze belevenissen uitvoerig te beschrijven, maar ik denk dat jullie door bovenstaande wel een beetje een idee gekregen hebben hoe fantastisch onze reis weer geweest is en alles wat we gezien hebben.
Nog niet overtuigt dan maar gauw de selectie foto’s bekijken die bij dit verslag gevoegd zijn. Over een jaartje keren we weer terug naar ons kattenparadijs om te kijken hoe het met al onze kattenvrienden gaat. We houden jullie op de hoogte!
Na ons vertrek uit de Masai Mara zijn we nog een dag langer in Nairobi gebleven. Hier hebben we een bezoek gebracht aan het Nairobi National Park. Een apart verslag hiervan volgt binnenkort.
Nog een kleine selectie foto’s:
